Rys historyczny z dziejów wągrowieckiego LO

aktualnie

I Liceum Ogólnokształcącego  im. Powstańców Wielkopolskich w Wągrowcu

Szkic z natury Napoleona Ordy (ok. 1880)

Do czasu rozbiorów miasto Wągrowiec stanowiło własność zakonu cystersów. Jedyną instytucją oświatową na poziomie średnim była funkcjonująca przy nim szkoła przyklasztorna. Po drugim rozbiorze, w połowie 1793 r., miasto znalazło się pod panowaniem pruskim. Polityka zaborcy nie sprzyjała rozwojowi kultury narodowej, gdyż jej celem była germanizacja i asymilacja zagrabionych ziem. Nastąpiły też zmiany administracyjne (Wągrowiec miastem „królewskim” i siedzibą powiatu) oraz oświatowe, związane z przeprowadzoną przez Prusaków kasacją zakonu i przyklasztornej szkoły.

W dobie triumfu oręża pruskiego i sukcesów Bismarcka w jednoczeniu Niemiec, jak również w czasach nasilającej się polityki germanizacyjnej w Wielkopolsce, dużym sukcesem ówczesnego społeczeństwa wągrowieckiego stało się uzyskanie zgody władz państwowych w Berlinie i prowincjonalnych w Poznaniu na utworzenie „katolickiego” – a więc dostosowanego do mentalności ludności (w przeważającej części posiadającej świadomość pochodzenia polskiego) – Królewskiego Gimnazjum w Wągrowcu. Zgodę taką otrzymało miasto w dniu 18 sierpnia 1869 r., natomiast w dniu 2 maja 1872 r. dokonano oficjalnego otwarcia zakładu. Nowa placówka oświatowa, przeznaczona tylko dla chłopców, czasowo uruchomiona została w budynku klasztoru pocysterskiego, gdzie od 6 maja realizowano systematyczne nauczanie na poziomie średnim. W międzyczasie władze miejskie, na terenie między farą a klasztorem, pobudowały w latach 1775-1878 nowy budynek szkolny, dobrze wkomponowany w otaczającą go przestrzeń. W dniu 30 kwietnia 1878 r. nastąpiło oficjalne przeniesienie zajęć do nowej siedziby. Szkoła miała charakter klasyczno-humanistyczny (z greką i łaciną), gdzie po 8-letniej edukacji naukę wieńczono egzaminem dojrzałości (pierwsza matura w lutym 1877 r.). Umożliwiało to jej absolwentom kontynuowanie nauki na kierunkach uniwersyteckich. W ten sposób rósł prestiż miasta nad Wełną i zdecydowanie zwiększyły się możliwości edukacyjne jego mieszkańców. Ponadto, w obronie przed germanizacją, młodzież gimnazjalna realizowała tajną działalność patriotyczną i samokształceniową, w czym szczególnie inspirującą rolę odegrała szkolna organizacja Towarzystwa Tomasza Zana.

 

Tableau 1887 - 1890

Jeszcze w czasach pruskich (tj. w maju 1898 r.) w mieście uroczyście obchodzono srebrny jubileusz istnienia szkoły. Następny jubileusz – związany z 50-leciem wągrowieckiego gimnazjum, który celebrowano w końcu kwietnia 1922 r., przypadł na czas odradzania niepodległego państwa, popularnie określanego II Rzeczpospolitą. Klęska państw rozbiorczych w I wojnie światowej umożliwiła odbudowę niepodległej Polski, zaś powstanie Wielkopolan z przełomu lat 1918/1919, przesądziło o powrocie ich regionu do odradzającego się organizmu państwowego.

 

50-lecie Gimnazjum (1922)

     W zrywaniu więzów zależności od państw rozbiorczych, jak również w odbudowie państwowości polskiej na terenach Północnej Wielkopolski, dużą rolę odegrali wychowankowie Gimnazjum, z których wielu uczestniczyło w powstaniu, a następnie wzięło udział w wojnie z bolszewicką Rosją. Pamięć tego wysiłku zbrojnego wciąż tkwi w świadomości miejscowego społeczeństwa i jest szczególnie mocno pielęgnowana w murach obecnego LO. Natomiast o związkach szkoły ze wzmiankowanymi wydarzeniami najlepiej zdają się świadczyć ufundowane przez społeczeństwo tablice pamiątkowe, poświęcone czynowi wyzwoleńczemu i państwotwórczemu uczniów i absolwentów tej szkoły. 

 

Tablice pamiątkowe znajdujące się w holu głównym szkoly

 

Sama szkoła jest też swoistym pomnikiem czynu powstańczego, gdyż wybuch powstania wielkopolskiego w Wągrowcu, w dniu 30 grudnia 1918 roku, rozpoczął się od rozbrojenia kwaterującego w budynku szkolnym (a dokładniej w sali gimnastycznej) Grenzschutzu.

Zdjęcie z 1938 r. przedstawiające salę gimnastyczną wraz z nieistniejącym dzisiaj krużgankiem łączącym salę z budynkiem gimnazjum,
obecnie sala użytkowana przez Szkołę Podstawową nr 3

W odrodzonej Rzeczpospolitej, szkoła nadal funkcjonowała jako 8-letnie Gimnazjum Męskie typu klasycznego, a jej repolonizacji dokonał przybyły z Krakowa dyrektor Roman Jamrógiewicz. Natomiast w gmachu obecnej Szkoły Podstawowej Nr 3, w miejsce niemieckiego, niższego gimnazjum dla dziewcząt, uruchomiono 7-klasowe gimnazjum żeńskie (w którym dopiero od 1929 r. wprowadzono egzaminy maturalne). W roku szkolnym 1934/35 w „męskim” dotychczas gimnazjum wprowadzono koedukację, przyłączając do szkoły gmach dawnego Miejskiego Gimnazjum Żeńskiego. Odtąd jej młodzież i grono pedagogiczne ulegały postępującej feminizacji. W dniu 1 września 1937 roku, realizując tzw. „reformę jędrzejewiczowską”, przekształcono Państwowe Klasyczne Gimnazjum w Wągrowcu na 4-letnie Gimnazjum i 2-letnie Liceum Humanistyczne, które przygotowywało do studiów wyższych.

W latach okupacji w zabudowaniach Liceum działała niemiecka szkoła średnia dla chłopców i dziewcząt, a po wkroczeniu do miasta Rosjan – w gmachu szkoły (podobnie jak i w innych szkołach) czasowo urządzono szpital polowy. Jednakże zaraz po wyzwoleniu z okupacji niemieckiej rozwinęło swoją działalność (w obiektach zastępczych) wągrowieckie szkolnictwo. Wiele tu było do zrobienia, ponieważ w okresie wojennym zdziesiątkowano polską inteligencję; ponadto polityka okupantów nie sprzyjała kształceniu młodych Polaków.

W nowej, powojennej rzeczywistości, doszły jeszcze inne elementy, mające charakter ideologiczny. Budowano wszak nową Polskę, której standardy wyznaczył sam Stalin. By cel ten osiągnąć, trzeba było zacząć od reformowania szkolnictwa. Z dniem 1 września 1948 r. wągrowieckie gimnazjum i liceum przekształcono w Szkołę Ogólnokształcącą stopnia podstawowego (klasy I-VII) i licealnego (klasy VIII-XI). Model ten jednak upadł wraz z załamaniem się systemu stalinowskiego. Z początkiem września 1957 r. nastąpiło rozdzielenie 11-letniej Szkoły Średniej Ogólnokształcącej na Liceum Ogólnokształcące i Szkołę Podstawową nr 3. W nauce i wychowaniu zauważalne są wówczas dość istotne przemiany, będące niewątpliwym efektem „polskiego października”. Najbardziej jednak uchwytnym akcentem tych przemian stanie się uroczyste nadanie Liceum Ogólnokształcącemu w Wągrowcu, w dniu 23 czerwca 1960 r. imienia Powstańców Wielkopolskich.

 

Tablice przy wejściu do budynku szkoły

Ogólnie utrwalił się pogląd, że wybór Patrona szkoły był wyjątkowo udany, gdyż zarówno szkoła jak i jej wychowankowie, zawsze wykazywali duże zaangażowanie w sprawę utrzymania, a także odbudowy niepodległego bytu narodowego. Szkolna Izba Pamiątek eksponuje materiały dokumentacyjne z tych czasów. Udostępnione są ekspozycje związane z kolejnymi jubileuszami LO (IX 1972r.- uroczystości obchodów 100-lecia szkoły, oraz IX 1997 r. – uroczystości z okazji 125-lecia dostojnej Jubilatki), pisemka szkolne, fotografie z wycieczek krajoznawczych młodzieży szkolnej, itp.

 

Obchody jubileuszu 125-lecia istnienia szkoły (1997)

       Utrzymanie szkoły w odpowiednim stanie technicznym i funkcjonalnym wymagało od kolejnych gospodarzy obiektu wielu zabiegów i starań. Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych włożono wiele wysiłku w modernizację bazy szkolnej, pobudowano czynem społecznym boisko oraz oddano do użytku nowe skrzydło szkoły (18.02.1976 r.). W ostatnich latach w budynkach szkolnych wykonano termomodernizację, ponadto podnosi się sukcesywnie estetykę pomieszczeń, a w pracowniach wprowadzane są nowoczesne pomoce dydaktyczne.